AEGUM – Als je twee diagonalen trekt door de provincie bevindt het snijpunt zich tien meter oostelijk van de toren van Aegum. Deze locatie in het weidse groene landschap is exact het midden van Friesland. Een betere plek om een portrettenboek van 111 stânfriezen onder de titel It Gesicht fan Fryslân te presenteren is er niet: Aegum met zijn opvallende witte toren zonder kerkschip als het kloppend hart van Friesland.
Fotograaf Arie Bruinsma en zijn vrouw Cynthia uit Sint Nicolaasga, die samen hun bureau Vuurvinders bestieren, maken een fotoboek van willekeurige, niet persé bekende, karaktervolle Friezen. Van de antwoorden op vragen redigeert Cynthia een persoonlijk profiel.
Eerder maakte Arie onder meer het fotoboek Baardmannen, maar ook roodharigen en sproetengezichten portretteerde hij. Arie beschouwt elk mens als uniek en door zijn indringende portretten illustreert hij een diepere laag.
Het jaar 2018 was voor hem financieel het beste in zijn bestaan maar 2019 was het heel wat minder door het revalideren en doordat hij niet kon autorijden. In 2020 kwam de corona er nog overheen. Hij en Cynthia moesten de eindjes aan elkaar knopen.
‘Maar het gaat om hun verhaal,’ sprak Arie over zijn nieuwe project. ‘Zij leggen door hun kring verbindingen die ik weleens mis in de onlinemaatschappij. In Drogeham waar ik vandaan kom kocht je vroeger een koelkast van iemand die je kende, op wie je kon vertrouwen. Tegenwoordig bestellen ze een koelkast online. Het leven wordt onpersoonlijk. Ja, als er ijs ligt veren we op. Dat is mooi, net als bij de hengstenkeuring in Leeuwarden.’
Golf11stedentocht
Dat het 111 personen zijn die hij vereeuwigt is geen toeval. Het getal 11 beheerst momenteel het leven van Auke Hempenius die begin juni de Golf11stedentocht organiseert.
‘Alles is nu elf,’ zegt de man die ooit een talentvolle linksbuiten was, ook toen al een 11 dus. Het lag voor de hand om elf over één met het intieme programma te beginnen.
‘Arie is geen fotograaf maar een beeldkunstenaar,’ zei Auke. De twee vonden elkaar dit voorjaar via Linkedin en Auke bedacht meteen dat van het boek dat 111 euro kost 11 euro naar het Foppe Fonds en 11 euro naar KiKa gaat. De opbrengst van de Golf11stedentocht is ook voor het Foppe Fonds, vandaar.
Sponsoring van het boek is dus nodig en daarin kan uitgever Pieter Jan Heidstra uit De Westereen veel betekenen. Op de achterzijde komen de namen van 111 personen die het boek financieel ondersteunen.
Pieter Jan zei over Arie: ‘Jij bent een man die mensen raakt, een fjoerfiner. Ik ben een fjoerfretter.’
Auke’s terugkeer naar Friesland nadat hij lang in Amerika had gewoond, intrigeerde Arie. Hij dacht weemoedig aan zijn drie jaar geleden overleden heit.
‘Hij was een boerenarbeider die in Drachtster Kompenije, Nijlân, Grou, De Rotttefalle en Jistrum heeft gewoond. Hij was een natuurmens, een echte Fries en hij kon alles.’
Zwaar herseninfarct
Begin november 2018 opende Arie de expositie Ik Ben 2018; een portretserie waarbij Friezen, die betrokken waren bij de organisatie van Culturele Hoofdstad 2018, werden gefotografeerd in hun eigen (open) voordeur om Leeuwarden-Fryslân 2018 welkom te heten. Twee weken na de opening werd hij getroffen door een zwaar herseninfarct.
‘De wereld van mij en mijn gezin stond volledig op z’n kop. Een jaar lang moest ik revalideren, mijn bedrijf kwam stil te staan en ik raakte mijn inkomsten kwijt. In de revalidatiekliniek van Beetsterzwaag werd me de vraag gesteld wat belangrijk voor mij was en wat ik weer wilde kunnen. Fotograferen, was mijn antwoord. Vanaf dat moment werd ik, in plaats van patiënt, weer mens,’ sprak Arie.
Met behulp van de medewerkers en bevriende collega's werd er een fotostudio gebouwd in de revalidatiekliniek en werd Arie’s revalidatieprogramma om het fotograferen heen gebouwd. Dit was de start van zijn project Op zijn Kop, waarbij hij aan de hand van portretten en verhalen van de betrokkenen rond zijn herstel zijn eigen overlevingsverhaal schreef: ‘We zijn als gezin gaan door een moeilijke periode van verdriet, rouw en uitzichtloosheid gegaan. Onze liefde voor elkaar en voor het leven en de onmetelijke steun van de mensen om ons heen, hield ons op de been. Op het moment dat we dachten alles kwijt te zijn, lukt het ons weer om te zien wat er nog wél was, wat belangrijk voor ons is.’
Arie wil de waarde van deze ingrijpende gebeurtenis inzetten.
Arie: ‘Ik zoek de mens achter het portret. En Cynthia als schrijver is op zoek naar hun drijfveren.’ It Gesicht fan Fryslân is de vuurdoop van Vuurvinders.
Cynthia: ‘Verhalen over wat iemand Fries maakt, waar een Fries gelukkig van wordt en hoe waardevol het is om Fries te zijn.’
De mens achter de mens
‘Het getal 111 is voor mij het getal dat staat voor ontwaken, inspiratie en expressie. Het staat voor creativiteit, optimisme, interactie en zelfvoorziening. 11 staat voor het begrijpen van je zielsmissie,’ vertelde Arie. It Gesicht fan Fryslân wordt mijn 'legacyproject'. Met dit project wil ik laten zien dat ik terug ben. Ik doe weer mee, maar eigenlijk is het zoveel meer dan meedoen. Net als ieder mens wil ik betekenis geven aan mijn leven en zinvol werk doen. Ik wil weer voor mijn gezin zorgen en mijn bijdrage leveren aan de samenleving. Ik ben dus terug en voel me krachtiger dan ooit. Alle tegenslag heeft me geleerd wat echt belangrijk is. Dat iedereen als waardevol mens gezien mag worden.’
Albert van Keimpema