LEEUWARDEN - Het Fries Landbouwmuseum in Leeuwarden heeft een bijzonder kunstwerk verworven. Het is een gemetselde muur met daarin gestileerde landbouwdieren. Het is afkomstig uit de voormalige landbouwschool in Franeker. Het gebeurt zelden dat muurkunstwerken worden bewaard omdat ze vaak met de sloop van een gebouw verloren gaan. Het kunstwerk is van cultuurhistorische waarde omdat het door de eerste Friese beeldhouwster, Nina Baanders-Kessler (1915-2002) is vervaardigd en vanwege de connectie met het agrarisch onderwijs.
Het baksteenmozaïek bestaat uit een gemetseld buitenspouwblad van een spouwmuur. De opbouw is samengesteld uit figuratieve voorstellingen van aantal landbouwhuisdieren, te weten een lam, een varken, een koe, een schaap en een paard tegen een achtergrond in diverse kleuren. Boven de dieren zijn wolkenpartijen gemaakt. Het metselwerk is volledig vlak gecreëerd (geen reliëf). De afmetingen van het object zijn circa zes meter lengte en circa twee meter hoog.
Nina Baanders-Kessler is op 28 februari 1915 geboren in Leeuwarden als Antje Kessler, als dochter van slager Jacob Kessler en Elizabeth Anne Bijl. Ze ging naar de gemeentelijke HBS voor meisjes in Leeuwarden en van 1934 tot 1938 volgde ze de opleiding aan de Rijksacademie voor Beeldende Kunsten te Amsterdam. In 1936 deed ze een studiereis van zes weken in Wenen, verbleef ze in 1937 twee maanden in Parijs en vestigde ze zich daarna in Leeuwarden, waar ze een eigen atelier had aan de Eebuurt. Ze werd in die jaren omschreven als een dappere en bevlogen jongedame die het beeldhouwen in Friesland als eerste en enige oppakte. In juli 1942 trouwde ze met Ambrosius Baanders, kreeg vier kinderen en verhuisde in 1947 naar Vinkeveen.
Baanders vervaardigde in Friesland onder andere een wapensteen voor het raadhuis in Koudum (1941), een wapensteen op de Wirdumerpoortsbrug in Leeuwarden (1941), de plaquette van Theo van Welderen Rengers in Oentsjerk (1947) en een verzetsmonument (vrouwenfiguur) in Makkum (1952).
Sloop
Rond 1990 kwam de landbouwschool van Franeker leeg te staan en verpauperde. Na vele jaren van leegstand en verval is in 2011 de locatie afgebroken. In eerste instantie was er geen aandacht voor het kunstwerk. De gevel met het baksteenkunstwerk ging schuil achter struiken waardoor het niet meer goed zichtbaar was. Gelukkig werd de kunsthistorische waarde ervan bij de sloop van het gebouw goed ingeschat en bleef het behouden. Het baksteenkunstwerk is losgemaakt en naar de gemeentewerf in Franeker getransporteerd. Onlangs is het naar het Landbouwmuseum vervoerd waar het een permanente plek zal krijgen.
School
De Christelijke Lagere Landbouwschool waarin het baksteenkunstwerk zich bevond, kent meerdere bouwperiodes. Het was de opvolger van een gebouw uit 1931/1932. In 1952 werd deze vervangen door een nieuwe school ontworpen door architect Louw Reinalda uit Leeuwarden (1891- 1954), die bekend is van onder meer de kweekschool 'Marienburg' in Leeuwarden en rusthuizen in Wolvega en Makkum. Architectenbureau J.C Teeuw uit Leeuwarden breidde de school rond 1960 uit met twee extra lokalen. Toen moet het kunstwerk zijn aangebracht.
Albert van Keimpema
