LEEUWARDEN – Bij uitgeverij Wijdemeer is verschenen het boek Sheherazade van het neevlig Noorden van Cornelie van Uuden. Het boek beschrijft het levensverhaal van de in een Fries socialistisch milieu opgegroeide onderwijzers/schrijfster Nine (Trijntje) van der Schaaf (1882-1973). Zij werd geboren in Terhorne en groeide op in Akkrum. Met geen andere opleiding dan lagere school en een grote drang tot schrijven, vertrekt ze in 1889 als zeventienjarige naar Den Haag om daar als dienstmeisje te werken. Ze biedt haar verhalen tevergeefs aan bij een plaatselijke boekhandel.
Haar ‘mevrouw’ geeft haar de gelegenheid een opleiding te volgen voor onderwijzeres, maar omdat er een overschot aan leerkrachten is, vindt ze geen werk. Ze vertrekt naar Amsterdam waar ze naast huishoudelijk werk via een toelage van een filantroop in de gelegenheid wordt gesteld om te schrijven. Na haar ontdekking door de letterkundige Albert Verwey begint haar leven als schrijfster. Naast een gedichtenbundel publiceerde ze een veertiental prozawerken, waaronder haar autobiografie In de stroom (Van Oorschot 1956). Ze was een belangrijk vertegenwoordigster van de neoromantiek en het symbolisme. Haar latere werk is realistischer, maar toch altijd met een enigszins sprookjesachtige, dromerige sfeer en vaak doorspekt met haar jeugdherinneringen aan Friesland. Nine van der Schaaf behoorde tot een opkomende generatie schrijfsters die een psychologisch, maar burgerlijk realisme aanhingen, waaronder Ina Boudier-Bakker, Top Naeff en Marie Metz-Koning, die door sommige mannelijke tijdgenoten, zoals Menno ter Braak, nogal laatdunkend schrijfsters van "damesromans" werden genoemd. Nine van der Schaaf was van deze op een hoop geveegde schrijfsters duidelijk onafhankelijker en minder burgerlijk dan vele anderen.
Haar levensverhaal bestrijkt bijna een eeuw waarin grote sociale veranderingen, literaire ontwikkelingen, politieke omwentelingen en twee wereldoorlogen plaats vinden. Haar politieke betrokkenheid loopt via de SDAP en de CPN naar de Partij van de Arbeid. In de Tweede Wereldoorlog wordt ze lid van de Kultuurkamer, wat haar nog lang zou achtervolgen.
Auteur Cornelie van Uuden (1935) werkte zo'n tien jaar aan het boek. Ze woont in Naarden en studeerde Algemene Cultuurwetenschappen.
Albert van Keimpema
