SNEEK – Wie anders dan acteur Freark Smink, zoon uit een boerengezin met negen kinderen, kan een theaterstuk schrijven en vertolken over zijn afkomst en wat zich in het boerenleven in zijn geboortedorp Sondel voltrok. Het werd in naam toegeschreven op de in werkelijkheid bestaande, welgestelde boerenfamilie Van der Goot in dat Gaasterlandse Sondel.
‘Ik woe in namme ha dy't my fertroud oandocht en dy't ik al fan jongsôf brûk. Ek moast de namme yn de fierste fierte net op Smink lykje,’ zegt Freark, alias Frâns van der Goot.
Het rauwe familierelaas is opgetekend uit de verhouding tussen een vader die geen tegenspraak duldt en die zijn zoon steevast met ‘Wat Soesto’ kleineert. Zoonlief, bij gebrek aan zijn gescheiden vrouw, moest zich later bovendien maar redden met zijn dementerende moeder, gespeeld door Klaasje Postma, de vrouw van Freark. Zij wist zich niet veel meer te herinneren dan Johannes de Heer op een orgeltje te spelen.
Genieten was het wel van de manier waarop Freark met zijn stem en mimiek, het verleden en heden – met de stikstofproblematiek en leuzen als ‘No farmers, no Food’ – aaneen wist te smeden. Vooral ook voor het publiek dat nog weet van het vroegere leven, gebruiken en werken op de boerderij. Bij Van der Goot ging de opvolging generaties lang over van Frans op Marten tot het moment waarop het eerste kleinkind als voornaam Patrick kreeg. Ook zo'n teken des tijds, zoals er zich zoveel veranderingen in de boerenfamilies voltrokken.
Freark kon bij het schrijven, behalve uit eigen ervaringen, putten uit zijn collectie krantenknipsels, interviews die hij bijhield, boeken en fragmenten van Theun de Vries en Bouke Oldenhof. Hij schreef het theaterstuk met hulp van een redactie, waarvan auteur Geert Mak, regisseur Jos Thie, Ben van der Knaap, David Lelieveld en zijn eigen Klaasje Postma deel uitmaakten.
Onder het veelkoppige publiek bij de première in Theater Sneek bevonden zich, merendeels in gezelschap van hun partners, bekenden als Bert Looper, de oud-directeur van Tresoar die nu zitting heeft in de raad van toezicht van producent Pier 21, auteur Hylke Speerstra, Foppe de Haan, voormalig Afûk-directeur Koen Eekma, Geart de Vries, (eerder HCL Leeuwarden), Hilda Boesjes (SKS), culinair producent Reitse Spanninga en krachtpatser Wout Zijlstra. Ook aanwezig was het acteursduo Jan Arendz en Marijke Geertsma. Lang als hij is, overzag Jan het publiek en oordeelde dat hij en Freark veel dezelfde theaterbezoekers trekken.
‘Mei Bruun Kuijt as regisseur en spiler Frans Faber bringe wy in nij stik, ‘Echt Wier, wêryn in echtpear op leeftiid yn therapy giet.’
Afgaande op de smile waarmee hij dat zegt, wordt ook dat, evenals ‘Wat Soesto’, weer genieten.
Jan de Kroon
