‘Ik ben competitief ingesteld’
ORANJEWOUD – Als je John Vernooij twee uren aanhoort word je blij, heb je nieuwe energie en zie je de toekomst vol optimisme tegemoet. Zoveel ideeën, zoveel positivisme, zoveel vertrouwen; het is bijna ‘onmenselijk’. John is de opperman van afvalverwerkingsbedrijf Omrin. Maar zo noemt deze koepel van Friese en (inmiddels ook) Groninger, Veluwse en Zuid-Hollandse overheden als aandeelhouder zich niet meer. Omrin is een grondstoffenbedrijf. Het is een van de stuwende krachten achter een naderende totale kringloopindustrie.
Dat houdt in: afvalstoffen bestaan niet meer en grondstoffen, onderdelen en producten zijn ontworpen en gemaakt op hergebruik. Als voorzitter van de vereniging Circulair Friesland schetst hij een perspectiefvolle toekomst voor onze provincie: Friesland groeit uit tot de meest circulaire regio van Europa. Dat moet in 2025 al zover zijn. De vereniging telt al 120 sterke partners die elkaar inspireren en stimuleren.
John, een vooruitgangsdenker bij uitstek: ‘Ondernemingen bellen zelf om te vragen of ze lid kunnen worden. Daardoor ontstaat een vliegwieleffect dat niet meer te stoppen is.’
Het buitenland heeft Friesland reeds ontdekt als innovatieve regio. December 2021 won Circulair Friesland de Amerikaanse 4Gen Award. Het was voor het eerst dat een organisatie buiten Amerika deze prestigieuze prijs in de wacht sleepte.
John: ‘Het blijft niet onopgemerkt wat wij hier doen!’
Hoe komt een boerenzoon van het Utrechtse platteland op deze positie in Friesland terecht?
‘Ik ben geboren in een gezin van vier jongens en een meisje. Mijn vader opvolgen op een gemengd bedrijf van fruitteelt en kippenfarm was niet aan de orde. Ik kon goed leren en na mijn studie werktuigbouwkunde ben ik aan de slag gegaan in de Groninger kartonindustrie. Eerst als managementtrainee. Vervolgens ging ik werken bij het grootste oud papierbedrijf van Nederland, een dochteronderneming van AVR uit Rotterdam en KNP en later bij AVR. Toen een private equityfonds, KKR, de zaak overnam ben ik in 2005 overgestapt naar Omrin, dat onder die handelsnaam van Afvalsturing Friesland en Fryslân Miljeu net was opgericht. Vijf jaar later werd ik algemeen directeur.’
Het liep anders dan hij als jongeman voor ogen had: ‘Ik wilde bij de marine, zeeman worden. De grote wateren op. Het leven van stoere mannen.’
Na 17 jaar zit hij nog bij Omrin: ’Ik moet energie proeven, en die is hier. Bovendien bevalt me de cultuur. Er werkt hier een geweldig team. Bij Omrin zit ik in m’n kracht. Er is hier veel gebeurd, er is veel gedaan. En er gaat nog veel meer gebeuren.’
Hij doelt op de ontwikkelingen in duurzaamheid, circulariteit en maatschappelijk ondernemen. Friesland kan er groot in worden, tot de avant-garde gaan behoren.
‘Neem de brugbedieningscentrale in Leeuwarden die door Dijkstra Draisma wordt gebouwd, een ultiem voorbeeld van circulair bouwen. Of de huizenfabriek van Van Wijnen in Heerenveen. Geweldig dat daar een grote bijdrage geleverd gaat worden aan huisvesting door duurzaam en efficiënt bouwen. Ik noem ook de samenwerking tussen de zuivelconcerns Fonterra en A-ware. Nog niet zo lang geleden zijn deze fabrieken gereedgekomen en nu alweer is uitbreiding nodig. Dit is de toekomst. Friesland hoeft geen Botlek of Schiphol. Wij vormen een blauwe zone waar geluk op één staat. Wij zijn niet het rijkst, wel het meest content.’
John Vernooij hielp mee de REC (Reststoffen Energie Centrale) in Harlingen te ontwikkelen. Dat gaf soms publiciteit vanwege vermeende dioxine-uitstoot. Als het al ooit zo zou zijn geweest, bezweert John, dan hooguit het puntje van een theelepeltje.
‘Wij willen de strengste controle die er bestaat. Dat is precies wat ons geholpen heeft. Ons is gevraagd worst case-scenario’s in kaart te brengen. Dan heb je het over gevaar voor mens, dier en milieu. Anders krijg je geen vergunning, en terecht. Wij hebben belang bij een strenge handhaving. Komt bij dat wij in het REC-dossier altijd heel transparant zijn geweest. Opening van zaken geven was de enige weg om uit de storm te komen.’
Vervelend was het wel, dat de integriteit van Omrin in twijfel was getrokken: ‘Zie de geest maar eens terug in de fles te krijgen.’
Hij is juist trots op Omrin: ‘Als je kijkt naar alle verbrandingsopties halen wij de meeste energie eruit. Energie die wordt benut voor verwarming.’
Omrin is een van de best presterende afvalverwerkings- en recyclingbedrijf van Nederland, laat hij weten. Competitiegeest zit in de genen van het bedrijf.
‘Wij hebben een passie voor duurzaamheid en circulariteit. Omrin heeft sterk ingezet op recycling. Wij zijn competitief ingesteld, wij willen ons onderscheiden en excelleren op duurzaamheid. Landelijk scoren wij het best op hergebruik, hebben wij tegen de laagste kosten het hoogste energierendement. Niemand doet wat wij doen. Circulariteit is onze missie. Dat gaat verder dan weggooien.’
Omrin gaat nog veel breder: ‘Op ecopark De Wierde in Heerenveen wekken wij groengas op in onze vergistingsinstallatie. Door het groengas is Omrin qua mobiliteit fossielvrij; al onze auto’s rijden erop.’
Omrin wil dat laten weten ook. De zo typisch Friese bescheidenheid siert John, maar het Omrin-team wil de puike prestaties uitdragen. Vandaar dat de onderneming vaak en helder communiceert.
Het gaat je duizelen als John opsomt waar Omrin overal mee bezig is. Of het nu gaat om onderwijsprogramma’s (het klaarstomen van talent dat de uitdaging van een geheel circulair Friesland aangaat), de Recycle Boulevard met 7 winkels, het duurzaamheidsrestaurant daar, het bouwen van een vlinderhub over de weegbrug op De Wierde om optimale biodiversiteit te creëren, zoals ook de otter is opgedoken in het opgewaardeerde gebied rondom; het broeit van de initiatieven en successen. Te noemen valt ook de sorteerfabriek waar allerlei verschillende soorten plastics worden onderverdeeld om betere grondstoffen samen te stellen. In de volgende schakel worden plastickorrels gemaakt waarvan een bedrijf als Philips de Senseo’s fabriceert.
John Vernooij: ‘Wij bouwen ketens. Dat is het concept van circulair denken en ondernemen.’
En dan hebben we het nog niet eens over het NTCP in Heerenveen (het Nationaal Test Centrum Plastics) waarvan Omrin een van de founding fathers is en waarbij John Vernooij als bestuurslid betrokken is. Het NTCP is een onafhankelijk R&D-instituut, gebouwd met subsidie van de provincie, het Rijk en het verpakkende bedrijfsleven, dat uniek is en dat zichzelf bedruipt van de testopdrachten die het internationaal krijgt.
Het is een wisselwerking. De consument wil circulariteit, de fabrikant kan er niet meer omheen. In het NTCP kunnen de Unilevers van deze wereld laten onderzoeken voor welke producten zij de beste en duurzaamste plastics kunnen inzetten. Niemand wil achterblijven, merkt John.
Hij is geen hardliner die plastic uit de wereld wil bannen (‘Plastic heeft een functie, bijvoorbeeld qua houdbaarheid van producten en qua marketing’), want plastic kan gewoon worden opgenomen in de keten.
‘Plastic is alleen ernstig als het zwerfvuil is in zee of op land. Dan vernielt het ecologische systemen,’ aldus John. Hij roemt het NTCP: ‘Het is buitengewoon knap wat men daar presteert. Het is een van de pijlers van de circulaire economie.’
De andere had hij al genoemd: het sluiten van ketens, duurzame energie uit verbranding en vergisting winnen, biodiversiteit implementeren maar ook mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt in het proces te betrekken, een eveneens belangrijke sociaal-maatschappelijke component: ‘Je moet niet kijken naar wat mensen niet kunnen, maar kijken naar wat mensen wél kunnen.’
Hij is pragmatisch ingesteld: circulair ondernemen lukt alleen als je er geld mee kunt verdienen.
‘Wat niemand koopt hoef je niet te maken.’
Hij ziet grote kansen voor Friesland: ‘De circulaire economie wordt heel groot. In een mooie, schone en groene provincie als Friesland waar hele gemotiveerde en vakbekwame mensen zijn, heeft die hier de meeste potentie. Omrin creëert voortdurend werkgelegenheid en dat geldt voor alle andere partners in de keten.’
Logisch dat anderen zich willen aansluiten. In 2014 besloot Omrin tot het uitgeven van B-aandelen (Friese gemeenten bezitten A-aandelen) waardoor ook niet-Friese overheden kunnen toetreden. Inmiddels is driekwart van Groningen onderdeel van Omrin! Het bedrijf bouwt er nota bene een vergistingsinstallatie voor groente en tuinafval. En ook daar worden burgers geprikkeld om zo weinig mogelijk afval te produceren en zo veel mogelijk te scheiden.
Voorlopig kan John Vernooij zijn ei kwijt: ‘Ik knijp mijzelf soms in de arm wat voor een fantastisch bedrijf dit is en hoe goed de mensen zijn die er werken. Wij krijgen er veel voor terug. Alle vacatures worden vooralsnog vervuld, dat kan ook niet iedereen zeggen.
Leeftijd: 53.
Geboorteplaats: ‘t Goy.
Woonplaats: Heerenveen.
Burgerlijke staat: Getrouwd met Monique Birkhoff, 2 kinderen; een dochter (20) en een zoon (19).
Functie: Algemeen directeur Omrin (sinds 2010).
Opleiding: vwo, werktuigbouwkunde TU Eindhoven.
Werk/carrière: kartonindustrie Groningen, AVR (tot 2005), Omrin.
Restaurant: Grandcafé 1834 Tjaarda Oranjewoud.
Kok: Joram van der Staaij.
Bediening: Thom van der Heide.
Interview: Albert van Keimpema.
Menu
Pompoensoep, uitsmijter en trio vissalade.
Drinken: water, koffie en tomatensap.
