friesjournaal logo

AKKRUM – Ze is een van de meest legendarische iconen uit de Nederlandse sporthistorie: Sjoukje Dijkstra. Tachtig jaar nu en wonend in een eenvoudige stulp in de Brabantse Peel. Alle glamour is verdwenen uit het leven van de vroegere Holiday on Ice-ster. Ze woont er samen met haar dochter Katja Kossmayer (42) die ze kreeg met haar in 2000 overleden man, de 25 jaar oudere Zweedse circusdresseur Karl Kossmayer. Sjoukje sliep eerst in de koude stal en heeft nu een eigen slaapkamer. Daar moet ze het even bij laten: ‘Het geld is op.’

Maar geluk en tevredenheid hangen in haar geval niet af van het slijk der aarde. 

Ze is dan wel geboren in Akkrum, waar haar vader, de in Paesens geboren Luitzen (‘Lou’) Dijkstra huisarts was, maar ze groeide op in Amstelveen. Nog in haar geboortejaar 1942 verhuisde het gezin daarnaartoe. Haar schaatsgenen had Sjoukje van haar vader geërfd. Hij nam in 1936 deel aan de Olympische Winterspelen waar hij op alle vier afstanden uitkwam, zij het zonder aansprekende resultaten. Vader Lou was haar mentor. Hij zette zijn dochter al op 9-jarige leeftijd samen met de andere kunstrijtalenten Joan Haanappel en Annie Verlee op een vrachtvliegtuig naar Londen voor een trainingsstage onder Arnold Gershwiler uit Zwitserland. De trainingsarbeid wierp vruchten af. Sjoukje reeg de successen aaneen. Ze werd driemaal wereldkampioene (1962, 1963, 1964), vijfmaal Europees kampioene, in 1960 won ze zilver in Squaw Valley en vier jaar later was ze in Innsbruck de eerste Nederlander die 

goud won op de Winterspelen. Sjoukje werd zes keer verkozen tot Sportvrouw van het Jaar.

Vader Lou maakte alles successen mee, maar hij mocht niet beleven dat zijn dochter in 1964 geridderd werd in de Orde van Oranje-Nassau, een week na de begrafenis. Bij het oversteken werd hij geschept door een auto. Hij werd slechts 55 jaar.

‘Ik vond het zó erg dat hij er toen niet meer was. Ik had hem op dat moment heel erg nodig. Mijn vader heeft mij tot aan zijn dood begeleid, reed me overal naar toe omdat ik geen rijbewijs had.’ 

Holiday on Ice

Korte tijd na het goud in Innsbruck brak ze haar sportcarrière af. Ze deed tot 1972 mee aan de wereldvermaarde ijsrevue Holiday on Ice. Sjoukje was een wereldster. Maar glamour was niet aan haar besteed, vertelt ze aan Barbara Plugge, de sterverslaggeefster van de Nederlandse boulevardpers.

‘Dat heb ik nooit gehad, nee. Wij hadden het vroeger thuis niet breed. In overleg met mijn trainer ben ik naar Holiday on Ice gegaan. Daar kon ik goed verdienen. Wat moest ik anders? Van medailles kun je niet eten. Iedereen zei: je bent geen showtype, na twee jaar ben je weg. Maar ik liet me niet kisten, dat heb ik nooit gedaan. Acht jaar heb ik meegedraaid.’

Luxe hoeft voor haar niet: ‘Nee, ik hoef geen nieuwe kleren. Ik ben wat kilo’s afgevallen omdat ik minder suiker eet, maar moet ik m’n oude kleren dan maar weggooien? Ik draag ze gewoon, niemand die me hier ziet.’

De oude schaatspakjes heeft ze in een koffer bewaard, al is ze het gouden jurkje uit 1964 kwijt: ‘Joan was de showgirl, dat ben ik nooit geweest. Ik had gewoon een andere bouw. Niet dat ik zoveel at, maar het zat bij ons in de familie. Aan de andere kant: als ik mijn kür in Innsbruck terugzie, zo ongracieus was dat nou ook weer niet. Ik woog toen zestig kilo.’

Tevreden mens

Ze is een tevreden mens en straalt dat ook uit.

‘Waarom zou ik niet tevreden zijn? Het is mooi dat ik zo oud mag worden. En ik ben moeder van twee dochters, Rosalie en Katja. We hebben een hechte band. Er is niks om ontevreden over te zijn.’

Katja trad in de voetsporen van haar vader, die dresseur van muilezels was. De dieren hadden het goed bij hen, laat ze weten. 

‘Karl was zó goed voor zijn dieren, ze lagen op een tapijtje in de stal. Ze zijn nooit verkocht en werden bijna veertig jaar oud.’

Katja ging met paarden werken, bij de Duitse paardenshow Pferden Palast. Sjoukje en Karl leefden in een motorhome en leidden een reizend bestaan.

Geen oma

Beide dochters hebben geen kinderen. Sjoukje zal dus geen oma worden. Dat doet haar geen pijn.

‘Het spijt me om te moeten zeggen, maar ik vind dat we op het ogenblik is een rotwereld leven. Dat komt misschien door wat ik allemaal op tv zie of in de krant lees, maar al die ellende had je vroeger niet. Mensen worden nu doodgeschoten of -gestoken om wat je áán hebt. Er is ook geen respect meer naar de ouderen toe. De jeugd zegt jij en jou tegen de meester op school. In de sport is het echt anders hoor, daar toon je respect voor elkaar, leer je wat discipline is. Daarom is sporten zo gezond voor de mens.’

Ze volgt het kunstschaatsen nog op de voet en mag samen met Joan Haanappel de ontdekker worden genoemd van Lindsay van Zundert, het 17-jarig toptalent dat uitkwam op de Winterspelen. Eindelijk heeft Nederland in Sjoukje’s sport een ijzer in het vuur. Sjoukje is streng en vindt dat Lindsay zich volledig moet focussen op haar sport, net als Sjoukje dat zelf deed. Toen een vriendje dacht tijd op te kunnen eisen, wees ze hem terecht: daar is het gat van de deur.

‘Ik vond het heerlijk om elke dag te schaatsen, deed niets liever dan dat.’

Partners