FRANEKER – Het Eise Eisinga Planetarium is heringericht. Daardoor is een duidelijke route gemarkeerd die de bezoeker meeneemt in het verhaal van Eise Eisinga.
Nadat Eise, via zijn portret, de bezoeker heeft welkom geheten kom je eerst meer te weten over ons zonnestelsel, instrumenten en nog veel meer. In de zaal ‘De 18e eeuw van Eise Eisinga’ zie je tijdgenoten als Wytze Foppes, Arjen Roelofs en de telescoopbouwer Jan van der Bildt (1709-1791). Hun handschriften, instrumenten en waarnemingen geven een duidelijk beeld van de sterrenkundige kennis in die tijd.
Na de salon van de familie Van Balen (zij runden vanaf 1881 in het huis naast het Planetarium een koffiebranderij) stapt de bezoeker de wolkammerij van Eisinga binnen waar je ziet wat het beroep van Eisinga inhield.
Een fraaie verzameling van kleine en grotere planetaria, modellen die de bewegingen van de hemellichamen in beeld brengen, geeft inzicht in de werking van deze instrumenten. En hiermee wordt tevens duidelijk hoe groot en uitgebreid het Planetarium van Eisinga is.
Ook maken we nader kennis met Eise Eisinga. Niet alleen als bouwer van het Planetarium, maar ook als patriot en politicus. Jan Hendrick van Swinden, hoogleraar aan de Universiteit van Franeker, was groot fan van Eisinga. In 1780 schreef hij een boek over Eise en zijn planetarium. Hierdoor werd Eisinga overal bekend en besteedden zelfs tijdschriften in de Verenigde Staten van Amerika aandacht aan de planetariumbouwer.
Na de Planetariumkamer kan het raderwerk bekeken worden. Daar kan de bezoeker ook op een interactieve manier de werking van het raderwerk bekijken en zien hoe een zonnewijzer werkt. Er is ook een fraaie verzameling van zonnewijzers opgesteld.
Met deze nieuwe inrichting maakt de bezoeker niet alleen kennis met Eise Eisinga en zijn tijd, maar ook met mooie verhalen over ons zonnestelsel.
Tijdelijke expositie
Er is tevens een nieuwe tijdelijke expositie ingericht. De bezoekers kunnen kennismaken met een spectaculair astronomisch kabinet uit 1771. Dit Belgische instrument is na lange omzwervingen in bezit gekomen van Bert Degenaar, onder andere bekend van het populaire televisieprogramma ‘Van Onschatbare Waarde’. In zijn opdracht is het instrumentarium geheel gerestaureerd en weer werkend gemaakt door uurwerkmaker Pieter de Ruiter.
Het drie meter brede en ruim 2,5 meter hoge kabinet is voorzien van diverse globes, planetaria (met een niet eerder vertoond 5e -eeuwse wereldbeeld van Martianus Capella) en het 16e -eeuwse heliocentrische wereldbeeld van Nicolaas Copernicus. Een aantal wijzerplaten geven informatie over diverse tijdsaanduidingen, kalenders, de stand van de planeten, de schijngestalten van de maan, de omloop van de vier grote manen van Jupiter en nog veel meer.
De herinrichting is mede mogelijk gemaakt door de Provincie Fryslân en de Wassenbergh-Clarijs-Fontein Stichting.
