JOURE – Velen dromen ervan te trouwen op de mooiste bruiloft in Nederland. Die is op de laatste woensdag in juli, in Joure. Daar, in park Herema State, wordt jaarlijks een 19-eeuwse Friese Boerebrulloft van rond 1850 nagespeeld. Zelfs is de huwelijksvoltrekking dikwijls officieel, maar het hoeft niet. Je moet het namelijk wel willen. Als trouwlieden ben je gebonden aan het ceremonieel en het protocol. Dit jaar wordt er niet echt getrouwd. Het stel dat figureert – Eveline van Kruijsdijk en Nicky Slegers – is al getrouwd en komt nota bene uit het Brabantse Nunen. Uiteraard houden ze van Friese paarden, die centraal staan op dit grootse evenement.
Maar het gaat erom dat men laat zien hoe vroeger een huwelijk in de Friese boerenwereld werd gesloten met alle traditionele plichtplegingen en gewoonten die erbij hoorden; de rituelen en de pracht en praal. Je welstand showen was toen namelijk heel gewoon. De bruid heeft een gouden oorijzer op haar hoofd, het pronkstuk van haar klederdracht. Op de voorhoofdsspelden van het mutsje zitten diamantjes, de jurk wordt gesierd met gouden broche, ze draagt gouden ketting en armband en de man heeft zilveren gespen op de schoenen.
Pracht en praal
Pracht en praal mocht worden gezien. Als de boer geld genoeg had droeg ‘de faam’ (de werkster) een oorijzer van zilver, oftewel een bleat earizer (zonder mutsje) dat blonk in de zon. Aan de chatelaine (ketting of gordel) van het kostuum van de bruid hangt naaigerei (schaar, speldenkussen met naaikoker).
Defilé
Het folkloristische evenement begint ‘s morgens met een defilé van de bruidsstoet in Friese sjezen door Joure. Daarna vervoegt men zich naar het openluchttheater in het park. Vanaf de glooiing van het bolwerk kan het publiek het schitterende tafereel aanschouwen.
Kalken huwelijkspijp
Na de huwelijksvoltrekking door de grietman (burgemeester) wordt de versierde, lange wit-kalken huwelijkspijp door de bruidszuster aangereikt aan de bruid, die het brandend komfoor bij houdt zodat de bruidegom de herenbaaitabak kan aansteken. Een symbool van de gedienstigheid die zij belooft. De bruidegom houdt de pijp de hele dag bij zich. Breken mag hij niet, want dat is een slecht voorteken en zou leiden tot een breuk in het huwelijk. De man moet zich vanaf dag één kunnen intomen (…).
Echter, er rust niet altijd een zegen op de Boerebrulloft, weet bestuurslid Sita Hoekstra-de Boer uit Poppingawier van de organiserende stichting.
‘Net als in het gewone leven lopen ook onze sprookjeshuwelijken weleens stuk,’ zegt zij, een glimlach nauwelijks onderdrukkend.
Doodshemd
Na de huwelijksvoltrekking worden de huwelijksgeschenken aangeboden: een kraantjeskan (geschonken door de stichting) en linnengoed. Dat hoorde bij de uitzet. Een kast vol, met zelfs een doodshemd om het compleet te maken, want dan was je maar voorbereid.
Brandenwijn
Daarna gaat de brandenwijn met rozijnen rond, terwijl de gasten volksdansen. Op de Boerenbruiloft wordt dat gedemonstreerd door een Skotsploech, zoals een Friese volksdansgroep in het Fries heet.
Het oud-Friese gerecht ‘Boerenjongens’ (brandewijn met krenten en rozijnen) wordt met de zilveren geboortelepels van de echtelieden uit de kom gelepeld. Zilver in de Friese traditie, omdat het zijn waarde behoudt en in geval van armoede een appeltje voor de dorst is. Verder wordt krenten- en suikerbrood gegeten. Belangstellenden mogen tegen een geringe vergoeding aanschuiven.
De bruid strooit bruidssuikertjes en lovertjes naar de kinderen als teken dat ze afscheid neemt van haar jeugd. Vervolgens gaat men aan tafel voor het bruiloftsmaal. Alles van nabij te zien door het publiek.
Harddraverij
’s Middags start het programma met een harddraverij zonder zadel.
Sita: ‘Dat is ontstaan in de tijd dat boer en boerin in de kerk zaten en de knechten op de paarden moesten passen. Ze spanden uit en gingen het in draf tegen elkaar opnemen.’
De bruidegom mag meedoen aan deze draverij, of hij moet een remplaçant vinden.
Wil je trouwen op de Boerenbruiloft is het een must om actief met paarden te zijn en te kunnen mennen, laat Sita weten. Bij voorkeur de bruidegom, desnoods de bruid.
Ringrijderij
Deze hoogtijdag wordt afgesloten met een ringrijderij door de Midstraat. In sjezen die aangespannen zijn met gitzwarte Friese paarden, het oudst inheemse paardenras in Europa. De man ment, de vrouw steekt. Kan het nog romantischer? De eerste prijs voor de winnaar, een Frysk Waerglês (barometer) van Jacob ten Hoeve uit de Vlecke Joure (Vlecke betekent een kern zonder stadsrechten maar met marktrechten en rechtspraak), wordt aangeboden door gemeente De Fryske Marren en overhandigd door de burgemeester die net als alle andere gasten in vol ornaat, dat wil zeggen in Fries kostuum, verschijnt. Soms is commissaris van de koning Arno Brok aanwezig. Hij draagt dan het oude ambtskostuum uit 1850 dat door Vandergang in Dokkum voor hem op maat is gemaakt. Zijn presentatie geeft een extra dimensie aan het feest dat in 2023 voor de 67ste maal worden gehouden en op instigatie van de Jouster middenstand in het leven is geroepen. Het evenement wordt ondersteund door partners waaronder Kuindersma Verzekeringen.
