DRIEZUM – Teake Damstra van Koninklijke Damstra Installatietechniek heeft verduurzamend Nederland wakker geschud. Iedereen wil van het gas af, zonnepanelen zijn niet aan te slepen, de elektrificatie dendert door, auto’s moeten aan de laadpalen, warmtepompen de conventionele cv-ketels vervangen. Maar waar moet al die stroom vandaan komen? De capaciteit op het net schiet schromelijk tekort. Tal van media besteedden aandacht aan de alarmbel die Damstra luidde.
In 2020 kwam voorzitter Doekle Terpstra (Witmarsum, 1956) van brancheorganisatie Techniek Nederland bij Teake langs. Hoe het ging wilde hij weten net toen corona was uitgebroken. Alles is stil komen te liggen, kreeg Terpstra te horen. Immers, door corona kon men niet meer terecht bij particulieren en woningbouwverenigingen.
Damstra: ‘We werden gedwongen buiten aan de slag te gaan bij boeren en bedrijven om daken vol panelen te leggen. Al gauw had ik in de gaten dat als we zo doorgingen we vast zouden lopen.’
Black-out
Dat bleek alras: ‘Bedrijven die voor energielabel C in aanmerking wilden komen en derhalve moesten verduurzamen, kregen van Liander geen aansluiting op het overvolle net want zon- en windenergie hebben op een zonnige dag bij een beetje wind hoge pieken. Als omvormers dan niet op tijd worden uitgeschakeld ligt een zwakke trafo er zomaar uit met kans op een kettingreactie en een totale black-out.’
Damstra’s onderneming was betrokken bij de nieuwbouw van Faber Audiovisuals in Sint Annaparochie waar een stroomsterkte van 250 ampère nodig was. Wilde dat bedrijf worden aangesloten, dan was een dieselaggregaat als back-up noodzakelijk.
‘Het moet niet gekker worden,’ reageerde Damstra. ‘Ik zei tegen Doekle: er moet wat gebeuren. Wij hadden een brief van Liander gekregen waarin stond dat er geen stroom op het net mocht worden terug geleverd. Subsidies konden daardoor niet worden verleend. Het was de wereld op zijn kop. Wij moesten de ene na de andere getekende opdracht intrekken. De hoogste alarmfase was ingetreden. Het was niet twee voor twaalf, maar al twaalf uur geweest.’
Een mail met die boodschap stuurde Damstra naar Terpstra. Tot zijn verrassing vernam hij diens late reactie op Prinsjesdag. In een brandbrief had Terpstra gewezen op de situatie en deels woordelijk de noodkreet van Damstra aangehaald. Zo kwam het probleem politiek op de agenda en werd Damstra landelijk nieuws.
Deksel op de neus
Inmiddels was zijn bedrijf ook de klos: Liander dreigde met afsluiten en een boete die kon oplopen tot veertigduizend euro.
‘Ik was er helemaal klaar mee,’ aldus Damstra. ‘In 2018 waren wij van het gas afgegaan. Wij waren off-grid; geen kabels meer van buiten naar binnen. Er was fors geïnvesteerd in verduurzaming en dan nu het deksel op de neus krijgen? Op mijn beurt dreigde ik weer op gas over te gaan.’
Niet alleen kampte zijn vestiging op bedrijvenpark Hemrik in Leeuwarden met problemen, dat gold ook voor de buren daar. Helaas was het graven van sleuven niet mogelijk.
Privé in Westergeest, waar Damstra een oude boerderij (een rijksmonument) bewoont, was het niet anders. Door een kabelomlegging, een netverzwaring en het beschikbaar stellen van een stuk erf voor een verplaatsing van de trafo, kon Damstra de stroomkwestie voor zijn buurt oplossen.
Te laat
Ons land heeft het netprobleem niet zien aankomen en te laat ingegrepen.
Damstra: ‘In 2016, toen het stikstofreductie-akkoord van Parijs werd gesloten, had de politiek moeten anticiperen. Helemaal omdat we het braafste jongetje van de klas wilden zijn. Gas is namelijk een vrij schone verwarmingsbron. Heel Europa gaat van steenkool, bruinkool en stookolie over op gas en wij willen er juist vanaf, terwijl wij een geweldige leidinginfrastructuur hebben die we niet meer optimaal benutten. Daardoor is de kromme situatie ontstaan dat ze in buurland Duitsland met gas de oplossing hebben gevonden!’
Regeren is vooruitzien en om die reden moeten we volgens Damstra nu al rekening houden met de toenemende stroomvraag: ‘De elektrificatie gaat namelijk door en andere vormen van energie zoals waterstof zijn vooralsnog niet zomaar beschikbaar, toepasbaar of rendabel, al lijkt waterstof wel de toekomst te hebben.’
Opslag
Opslag van groene stroom is dringend gewenst maar we zitten nog in een ontwikkelfase en op dit moment is dat nog te duur.
Damstra: ‘Zoutbatterijen zijn niet milieubelastend en lijken de voorkeur te hebben boven lithiumbatterijen. Echter, een opslagsysteem om via equilizers een balans tussen opwekking en verbruik te creëren kost tonnen. We moeten eerst vijf jaar verder zijn. In 2028 kunnen bedrijven off-grid draaien en met stroom uit batterijen hun fabrieken opstarten, denken wij.’
Kernenergie
En kernenergie, schoon en altijd duurzaam voorradig, is dat niet hét antwoord op de energievraag?
Damstra: ‘Ja, maar je moet het willen en even geduld hebben eer ze gebouwd zijn.’
Voor de komende jaren kan Koninklijke Damstra volop aan de slag met de verduurzaming als het beleid maar adequaat is.
