Het is half oktober en ik geniet van een stralende nazomer, een Indian Summer die we nu ook in eigen land hebben. Het kwik is tegen de 25 graden gestegen. Maar dit mooie weer zou van korte duur zijn. Voor de komende week wordt 13-15 graden voorspeld. De jas kan weer aan, vertellen de weermensen. Echter, de hele week werd het 23-25 graden in het hele land. Ik vraag mij af: als je een dag tevoren niet weet wat voor weer het wordt en je zit er met de voorspelling zes dagen lang tien graden naast, kan ik dan vertrouwen op het weerbericht van over duizend jaar? Want die voorspellingen – liever gezegd: onheilsvoorspellingen – verneem ik dagelijks. Moeten wij waarde hechten aan klimaatmodellen voor de verre toekomst?
Is het erg dat de zeespiegel stijgt? Dat is maar hoe je het bekijkt. Voor Moeder Aarde maakt het totaal niet uit. De zeespiegel is in haar bestaan vele malen veel hoger geweest. Er zijn tijden geweest dat er nauwelijks land op Aarde was, Europa uit een groep eilanden bestond. Toen de Dinosaurussen 65 miljoen jaar geleden, niet eens zo ver terug in het bestaan van de wereldbol, als gevolg van een meteorietinslag bij Mexico uitstierven, had de Aarde niet eens poolkappen. Sindsdien kwam ze de tijd prima door. Voor ons mensen wordt het lastiger. Ik kan me een dijk van een meter of twintig nog voorstellen, maar veel hoger niet. Als Moeder Aarde kon denken, zo heb ik het idee, zal het haar een rotzorg zijn hoe hoog het water stijgt. Ben ik van die lastposten af, hoor ik haar denken. En wij zijn er nog maar pas, hè? Als je het op een schaal van een etmaal berekent zijn we hier nog geen halve tel.
Ik lees in de Leeuwarder Courant, waar een debat plaatshad over het klimaat, in een stuk van Willem Bosma dat 650.000 Friezen evenveel CO2 uitstoten als zeventien miljoen Zambianen. Is dit relevante informatie? Koolstofdioxide is een onmisbaar gas voor leven. Moeten wij Friezen ons hier wat van de vergelijking aan trekken? Iedereen schijnt te vergeten dat elke ademhaling, elk onderdak, elke handeling, elke vorm van productie hoe primitief ook, elke vorm van verwarming, elke vorm van energie die waar dan ook door wordt opgewekt en elke vorm van afstandsoverbrugging het milieu belast. Het wezen van de mens is dat hij vooruit wil. Daar is geen houden aan. Stop dus met zulke onzinnige vergelijkingen. Er is geen weg terug. Rantsoen gaat de mens niet vooruit helpen. Somberen en jammeren evenmin. Vierhonderd jaar geleden beleefden we een kleine ijstijd, vierhonderd jaar daarvoor een warme periode. Het klimaat is grillig en daar heeft de mens die denkt dat ze alles kan maken – letterlijk en figuurlijk – minder invloed op dan we denken. Willen we op Moeder Aarde passen, wat hoort, ga dan aan de slag en ontwikkel andere vormen van energie in plaats van de ouderwetse windturbines die niet duurzaam zijn en een enorme impact op het milieu hebben. Als we Moeder Aarde lief hebben plempen we haar toch niet vol met batterijen vol chemische niet recyclebare shit, wat gebeurt als we deze waanzinnige weg vervolgen? Waar ik me ook over verbaas is dat men kennelijk denkt dat een stopcontact schone energie is. Alsof voor het leveren van stroom geen energie nodig is! Stroom met stroom opwekken gaat nu eenmaal niet. Vandaar dat in Amsterdam de grootste steenkoolopslag van Europa ligt te wachten op (verontreinigende) verwerking.
Ik zou Bosma een grote kerel hebben gevonden als hij ook even aangeeft hoe Spartaans of Zambiaans wij moeten leven. We kunnen alle wegen sluiten, in plaggenhutten gaan wonen, niet meer naar school gaan en niet meer werken, want alle tijd hebben we dan nodig voor het voorzien in eten, dat op deze bevolking bij lange na niet genoeg is om van te leven als we niet hightech-genetisch/industrieel gaan verbouwen. Laat staan dat we een cent te makken hebben om überhaupt nog wat aan het milieu te doen.
Maar het worden zware tijden want het grootkapitaal en de klimaatactivisten hebben elkaar gevonden. Dat is een bijkans onverslaanbaar monsterverbond. Er zal nog heel veel fakenieuws over ons uit worden uitgestort. Nijpels cum suis zijn net Jehova’s: als je maar lang genoeg hamert op het einde der tijden gaan mensen er misschien wel in geloven. En dan gaan ze óf De Wachttoren lezen óf hun hypotheek verhogen voor een warmtepomp.
Over kernenergie, de vooralsnog enige oplossing voor een vrijwel schone, duurzame en betaalbare energietransitie, lees ik niks. Daar wil ik onze oud-provinciegenoot Ed Nijpels, de voorzitter van het Klimaatberaad, graag eens over horen.
Mark Rutte is niet de enige die zo naïef is om multinationals en haar eigenaren een douceurtje te gunnen in de vorm van belastingvoordeel. In De Fryske Marren kunnen ze er ook wat van. Daar wordt in alle beslotenheid en schimmigheid Douwe Egberts gesteund. Zogenaamd om werkgelegenheid te creëren, maar het komt neer op het behoud van een handjevol banen. De steun kan oplopen tot anderhalf miljoen euro. Reken even mee: uitgaand van een bruto jaarsalaris van € 50.000 per werknemer stel je met dat vorstelijke bedrag ontslag voor dertig medewerkers een jaartje uit. Maar goed, de gemeente heeft dat geld zelf niet hoeven verdienen. Dat hebben de burgers en het bedrijfsleven gedaan.
In Leeuwarden weten ze ook wat geld uitgeven is. Culturele hoofdstad mag niet stoppen, want we zitten in een flow. Dus komt er een heropening. Misschien laten we wel weer zo’n houten pop door de stad lopen. Royal de Luxe heeft er nog wel een paar in de stoel zitten. Het kost ook niet zo veel: voor 4,5 miljoen heb je er twee of drie. Komen nog wel wat beveiligingskosten bij. Nee, niet de zes ton waar de gemeente van uit was gegaan. Dat bedrag is overschreden met nog eens een half miljoen.
De man die met Royal de Luxe aankwam was het culturele brein Lieven Bertels die haastig vertrok toen hij in de gaten kreeg dat hij er geen honderd miljoen doorheen kon jassen. Voor De Stormruiter had hij niks over en vervolgens bestelt hij voor miljoenen houten poppen die overal een stadse kermis komen opvrolijken, maar die niks aan cultuur inbrengen. Ja, met zo’n Bertels haal je artistiek een ongekend niveau in huis. Vervolgens gaat de LF2018-organisatie met de successen aan de haal. De Stormruiter was het topproject zo werd breed uitgemeten, maar het was een compleet zelfstandige, zelfbedachte, zichzelf bedruipende productie! Wat wel heel geslaagd was, was de inzet van de mienskip. Met name de dorpen hebben zich fantastisch gemanifesteerd. De kracht en de ziel van de provincie schuilt op het platteland.
Maar of het Provinciehuis zo ver kijkt? Dokkum valt buiten de Eredivisie van Friese steden (Sneek, Leeuwarden, Drachten, Heerenveen en Harlingen). Hoe is het mogelijk? Waarschijnlijk zeurt de stad het minst om subsidie. Subsidie is als water: een levensbron die niet meer mag opdrogen. En dat zal ook wel niet want we gaan investeren in de legacy van Culturele Hoofdstad. Je verleert er wel het rekenen door. De ontwikkeling van het WTC-complex met het Cambuur-stadion verzuipt in cijfers van veel verschillende sommen met dito uitkomsten, terwijl de gemeente en de nieuwe bibliotheek in de Blokhuispoort elkaar verkeerd begrijpen en rente plus aflossing en onderhoud, energie en beheer door elkaar halen. Verwarring alom. Acht ton is nodig om de komende twee jaar de tekorten te dekken bij de bieb en het poppodium Neushoorn, een nutteloze accommodatie die je net zo goed op de markt kunt afhuren. Popmuziek waar niemand naar luistert kun je net zo goed in een zuipkeet spelen. Bijvoorbeeld op het platteland. Heeft niemand er last van.
