Nu de herfst, na een zonovergoten zomer, haar intrede heeft gedaan komen ook de traditionele Nederlandse feestdagen weer in zicht. De kerstdagen en het belangrijkste kinderfeest Sinterklaas. Rondom de aanstaande intocht van Sinterklaas is de laatste jaren veel te doen geweest. Wel of geen zwarte pieten. Friesland haalde in deze discussie in november 2018 landelijk de voorpagina’s. Vlakbij Joure blokkeerden 34 Friezen de A7 waardoor aanhangers van de actiegroep “Kick Out Zwarte Piet” niet konden protesteren tegen de aanwezigheid van zwarte pieten tijdens de intocht van Sinterklaas in Dokkum.
Ikzelf kijk tot de dag van vandaag met enige verbazing naar de verwijzing van zwarte pieten naar het Nederlandse koloniale verleden en de slavernij. Ik heb dat verband blijkbaar niet helder voor de bril. Dus toch maar eens in de geschiedenis gedoken om te bezien welke rol Friesland en de Friezen in ons koloniale verleden hebben gespeeld. Dit thema wordt beschreven in het boek van historica Barbara Henkes met de titel “Sporen van het slavernijverleden in Fryslân”. Haar conclusie is dat Friesland geen aanjager, maar wel een profiteur van de grootschalige slavernij in de Nederlandse koloniën was. Veel Friezen pikten er een graantje van mee. In de koloniale hoofdplaats Amsterdam is het makkelijk om panden aan te wijzen die met slavernij zijn bekostigd. In Friesland is dat lastiger, maar ze zijn er wel. Bekijk maar eens de voorgevel van Natuurmuseum Fryslân in Leeuwarden, met boven de ingang de naam van Jacobus Martinus Baljée. Hij woonde als kind in het Nieuwe Stads Weeshuis dat daar eerder in was gevestigd. Bij zijn overlijden in 1823 liet hij aan het weeshuis 190.000 gulden na, een voor die tijd astronomisch bedrag. Verder onderzoek naar de wijze waarop deze Baljée zijn vermogen had vergaard heb ik besloten niet te doen omdat zijn achternaam wel erg dicht tegen die van mij aanschurkt.
Herfst is het ook op de internationale financiële markten. Een gure wind waait door de aandelen-, obligatie- en grondstoffenmarkten. Natuurlijk hebben we de afgelopen jaren onder invloed van het zeer ruime monetaire en fiscale beleid de wind mee gehad en aansprekende beleggingsrendementen kunnen maken maar dat is nu toch echt voorbij. De mondiale centrale banken hebben hun traditionele rol als bewaker van prijsstabiliteit weer serieus opgepakt onder aanvoering van de Amerikaanse Federal Reserve. De Fed wil de inflatieverwachtingen met wortel en al uit het systeem krijgen door de economie en arbeidsmarkt onder invloed van een serie zeer forse rentestijgingen “kapot” te maken en in een recessie te dompelen. De situatie in Europa is anders dan die in de VS. In Europa hebben de overheden het stokje van de ECB overgenomen door haar bevolking ruimhartig te compenseren voor de gestegen energieprijzen en de algehele inflatie. Daarmee voeden ze echter de toekomstige inflatie en maken het gevoerde beleid van de ECB ineffectief. Het gevolg is een zeer grote kans op langdurige stagflatie (economische krimp in combinatie met hoog blijvende inflatie) in Europa, terwijl de VS in een georkestreerde korte recessie zal belanden. Ergo: de euro en Europese obligaties en aandelen mijden de komende tijd.
Pim Baljet Directeur Bank ten Cate & Cie.
