LEEUWARDEN – Alle records zijn in 2018 gebroken, zo stelde makelaar Dirk Hoekstra vast op de 13e Friese Vastgoedborrel. Nog nooit zijn er zoveel huizen verkocht, nog nooit was er in deze eeuw zo weinig aanbod en de prijzen rijzen de pan uit. Je mag tegenwoordig al blij zijn als je een huis voor de vraagprijs kunt krijgen. Dat er nog steeds te weinig wordt gebouwd ligt volgens Dirk aan een gebrek aan locaties. De lokale politiek toont te weinig visie en lef.
‘Aan de andere kant,’ vertelde Dirk, ‘de bouwprijzen zijn enorm gestegen en de grond is duur. Dat zijn drempels.
JOURE – 100 jaar Spanninga Metaal in Joure is ook en vooral het bijzondere levensverhaal van Hotso Spanninga. In 1916 reist hij naar Amerika als een van de 1.600 passagiers aan boord van de ss Nieuw Amsterdam van de Holland-Amerika-Lijn. Een oversteek die hem nog lang zou heugen. Zoveel sterfgevallen waren er, gecompenseerd door veel baby’s die tijdens de reis werden geboren. Onderweg brak tyfus uit. Hotso had 102 guldens neergeteld en met op zijn minst het dertigvoudige daarvan – duizend dollar – wilde hij terugkeren.
Zijn geschiedenis en die van de bekende
STIENS – Er staan heel wat standbeelden in Friesland, maar wel veel meer van mannen dan van vrouwen. Tijd voor een inhaalslag dus. In het programma Froulju fan Fryslân werd gezocht naar zes vrouwen die belangrijk zijn voor de Friese ‘mienskip’ op wat voor manier dan ook.
Een van deze vrouwen is oud-lerares, boerin en beppe Tytsje Porte uit Stiens.
Alle beelden van Froulju fan Fryslân zijn gegoten. Het gesmolten brons van meer dan duizend graden werden in de mallen
LEEUWARDEN – Wederom (net als bij de blockbuster-tentoonstellingen Laurens Alma-Tadema, Escher en Mata Hari) opende het Fries Museum feestelijk in black tie. Zeker bij Rembrandt & Saskia was dat niet te veel gevraagd want deze tentoonstelling handelt over liefde en society in de Gouden Eeuw. Want daar behoorden Rembrandt van Rijn en de in Leeuwarden geboren burgemeestersdochter Saskia van Uylenburgh toe. Ze trouwden in 1634 in Sint Annaparochie nadat ze elkaar na hun eerste ontmoeting, waarschijnlijk bij Saskia’s volle neef Hendrick Uylenburgh – kunsthandelaar in Amsterdam – een
SCHETTENS – In het culturele hoofdstadjaar liet restauratieatelier Frisian Colorists & Restorers in Leeuwarden (sinds 2000) een proeve van bekwaamheid zien in de vorm van een boekwerkje met elf mythische verhalen uit de elf Friese steden. Bij elk verhaal werd een prent gemaakt en voor de schutbladen die de verhalen markeren werd gras uit de steden gebruikt om de provinciale variëteit ervan te illustreren. Een originele, op een Eickhoff-cilinderhandpers gedrukte editie van handgeschept papier, met kroontjespen getekende en met de hand ingekleurde prenten, werd overhandigd aan
TWIJZEL – Verscholen in de lommer van de Friese Wouden ligt een eldorado. Wie het lange pad van de streek Egypte bij Twijzel af rijdt, ontwaart een wijngaard. Wijn verbouwen in Friesland, het werd lang voor onmogelijk gehouden. Dit is wel zo’n beetje de Noordpool van de wijn
ERMELO – Door alle ontwikkelingen bestaat de Friese koe puur genetisch gezien nauwelijks meer. Er is een boer die beweert als enige in de wereld nog de echte, honderd procent zuivere Friese koe op stal te hebben: Dirk Endendijk uit Ermelo. En die stal is schoon. Friese koeien horen volgens hem niet in de stront te staan en dat staan ze bij Endendijk ook niet.
Zijn eerste kennismaking met Friesland was in 1963 toen hij als achttienjarige (!) de Elfstedentocht reed. Uit de enquête van George Schweigmann blijkt dat hij de Hel van het Noorden probleemloos en zonder blessures had
LEEUWARDEN – Na 44 jaar rondtoeren met hun kermisattractie zijn Dirk (66) en Ank Arjaans (64) gestopt. Het wekelijks opbouwen en afbreken van hun attractie – een glazen labyrint – werd hen lichamelijk te zwaar.
‘Je moet het kermisbestaan niet onderschatten. Je bent altijd onderweg, het seizoen duurt tien maanden en je maakt lange dagen,’ zegt Dirk.
Hij, de zesde generatie, stamt uit een oude kermisfamilie die het werk al sinds 1834 doet. Destijds als wafelbakkers. Rond 1900 gingen opa Dirk en diens broer Arie met een luchtschommel op de kermis staan. De mensen aan boord moest zelf
BOLSWARD – Met een groots Koffie Thee Event in Thialf vierde Brandsma Koffie het 125-jarig bestaan. Een jubileum op zo’n manier herdenken zegt veel over het bedrijf. Brandsma gaat altijd voor de inhoud. Geen receptie of feest, maar laten zien wat de koffie- en theewereld van vandaag de dag inhoudt.
En dat is veel, meer dan je zou denken: koffiecocktails om ook bij een temperatuur boven de twintig graden, wanneer de trek in koffie afneemt, koffie te kunnen verkopen; nieuwe merken brengen voor de ruigere en jongere koffiedrinker; koffierecepten lanceren met bijvoorbeeld Fryske
FRANEKER – Commissaris Arno Brok is verhuisd naar Franeker. Hij heeft een woning aan de Voorstraat 45 gekocht. Sinds zijn aantreden maart 2017 woonde hij in een huurwoning in Balk. ‘In prachtich plak yn in moaie omjouwing mei geweldige minsken. Dat sil ik grif misse. Mar ik woe graach wat keapje, ha in soad hûzen besjoen en tink dat dit it bêste by my past,’ zei hij in geef Frysk. Het huis staat in het centrum van Franeker. ‘It is in rom hûs. Dat woe ik graach, ek om gasten ûntfange te kinnen.’
LEEUWARDEN – Anne Jan Zwart (63) is bij zijn vertrek als voorzitter van de Club Diplomatique Fryslân benoemd tot Ridder in de Orde van Oranje-Nassau. Zwart was directeur/eigenaar van ECOstyle. In zijn tijd verhuisde het bedrijf van Appelscha naar het mede door hem opgezette Ecomunitypark in Oosterwolde. Dit bedrijventerrein kreeg in 2013 de hoogste Europese onderscheiding voor duurzaamheid. In diverse bestuursfuncties heeft de heer Zwart zich altijd een groot pleitbezorger voor een duurzame toekomst getoond.
DOKKUM – Een facet van ondernemen is je aan kunnen passen aan veranderende omstandigheden, maar ook aan je zelf! Het verhaal van horecaonderneemster Anna Smits is wat dat betreft veelzeggend. In het lege pand naast haar lunchroom Haagens overwogen zij en haar man Eric Kooistra, de eigenaar van het pand, een pannenkoekenrestaurant te beginnen onder de naam Koekenbakker.
‘Maar ik schrok van de verbouwingskosten. Die leek ik met pannenkoeken alleen nooit terug te kunnen verdienen,’ aldus Anna.
En dus werd het oorspronkelijk concept gewijzigd. Er moest ook goede wijn gedronken kunnen
AKKRUM – Het skûtsje van schipper Pieter Meeter ligt in diepe winterrust. Maar de bemanning en de club van 100 die het SKS skûtsje Eildert Sietsesz varende houden, zitten ook buiten het vaarseizoen om niet stil. Waar zij ook tijdens de winterse sponsoravond nog met genoegen aan terug dachten, is de vorige zomer behaalde podiumplek.
‘De derde plaats hebben wij gevierd met een grootse huldiging in het dorp,’ aldus voorzitter Boyd Vervat, de opvolger van de zo nu en dan naar zijn bouwproject in Turkije afreizende Arie de Jong.
‘Die prijs was voor ons ook het hoogste
ORANJEWOUD - Grand Café 1834 van hotel Tjaarda heeft nu ook zijn eigen bier: Woudster. Het is een ode aan Oranjewoud en de Oranje’s. Daarom zijn er sinaasappelschillen in verwerkt die het tarwebier een eigen karakter geven. Burgemeester Tjeerd van der Zwan van Heerenveen proefde het eerste bier, getapt door Reitse Spanninga. Directeur Tjitte de Wolff van Tjaarda kijkt toe.
LEEUWARDEN – Vitens heeft in Friesland negen drinkwaterbronnen waarmee alle Friezen van schoon drinkwater worden voorzien. De verhalen achter deze negen ‘Fryske Bronnen’ worden in de nieuwe WaterWinkel belicht en de waters kunnen er worden geproefd. De eerste die deze ‘9Bronnentocht’ aflegde in de winkel was Olympisch zwemkampioen en Elfstedenzwemmer Maarten van der Weijden. Vitens wil met deze campagne en de WaterWinkel de Friezen bewuster maken van de hoge kwaliteit van hun kraanwater.
Het lijkt zo vanzelfsprekend dat er schoon drinkwater uit de kraan komt. Maar waar komt dat
DRACHTEN – Kijlstra Ambulancezorg had de Nederlandse primeur met de aanschaf van de eerste ALS (Advanced Life Support) Crafter Ambulance. Deze hypermoderne ambulance is gebouwd in samenwerking door de voertuigcommissie van Kijlstra, carrosseriebouw Visser in Leeuwarden en Van den Brug in Drachten die het basisvoertuig heeft geleverd. Ook zijn patiënten en medewerkers betrokken bij de ontwikkeling.
Directeur Sietze Kijlstra over de innovatieve ambulance: ‘Omdat we zien dat de zorgvraag van patiënten verandert spelen we hier op in. Deze nieuwe ambulance is groter en heeft meer
FRANEKER – De jonge ondernemers prijs wordt ieder jaar uitgereikt aan een ondernemer uit Friesland, Groningen of Drenthe. Jan-Harmen Akkerman, eigenaar en directeur van TanQyou is in 2018 door de jury uitgeroepen tot dé jonge ondernemer van het noorden.
Een stevig gefundeerde damesmodezaak
FRANEKER – Lodewijk in Franeker zit 75 jaar in de dames- en herenkleding, tegenwoordig verdeeld over twee zelfstandige zaken aan weerszijden van de Voorstraat: Petra Lodewijk Mode (gerund door naamgeefster Petra Lodewijks) en Lodewijk Mode voor Mannen (geleid door haar neef Wilfred Lodewijks). Neef en nicht zijn de derde generatie. De familienaam Lodewijks (met een s) en de bedrijfsnaam zonder s mag wellicht enige verwarring scheppen, maar is het gevolg van een ambtelijke vergissing. Oorspronkelijk was het Lodewijk. Toen een voorouder bij de
AMELAND – De bedrijvensponsors van It Fryske Gea, verenigd in Ynnatura, waren er tijdens hun excursie naar natuurgebied het Oerd niet getuige van, maar in drie jaar tijd heeft er zich al twee keer een vloedgolf(je) in een duinvallei voorgedaan.
ACHLUM – Eind 2016 belde Marike Geel enthousiast haar moeder op. ‘Ik heb een leuk kerkje in Achlum gezien!’ ‘Daar heeft je vader nog gepreekt,’ luidde de verrassende reactie.
‘Dat wist ik helemaal niet,’ zegt Marike nu. Het heeft zo moeten zijn. Ze is geboren in Winsum
LELYSTAD – Het is maar goed dat de Hiswa te Water van Amsterdam naar Lelystad is verhuisd. De Bataviahaven is namelijk een uitgelezen stek voor het tonen van zeil- en motorjachten. De watersportbeurs begin september, de grootste in-water bootshow van Noord-Europa, was een succes.
ALLINGAWIER – Lysanne Kuindersma heeft enkele jaren in het buitenland gewoond en dan weet je hoeveel impact Amsterdam heeft. De hoofdstad is bekender dan Nederland. Je weet dan ook hoe kort de afstanden hier zijn.
Friesland ligt in de achtertuin van Amsterdam, op een uurtje rijden.
MAKKUM – Rim de Boer, bekend van het Bangahuys in Franeker, is verhuisd naar Makkum waar zij Rim interieur & design is begonnen. Geen interieurs meer exposeren, maar vanuit een inspirerende omgeving aan de Voorstraat in het oude centrum adviseert, ontwerpt en begeleidt zij het inrichten van ruimtes. Dat doet zij voor de zakelijke en de particuliere markt en voor de horeca. Niet alleen woningen en bedrijfspanden worden door haar ingericht, ook scheepsinterieurs doet Rim.
Rim zegt over haar werkwijze: ‘Een goede uitvoering begint met een goede opdracht. Dus leef ik mij in. Ik wil
JOURE – Kunst en couture kunnen prima met elkaar samengaan en elkaar zelfs versterken. Die symbiose bleek in de galerie van Fransje Versloot in het voormalige fabriekscomplex van DE aan de Slachtewei in Joure.
‘Schilderij, foto, stof, patroon, couture.
HEERENVEEN – In een verzekeringswereld waarin de baren woeliger zijn geworden, is Kuiper Verzekeringen in Heerenveen als een rots in de branding blijven staan. Daar was wel even een zoektocht voor nodig: was de positie wel zo sterk als gedacht?, was het toekomstperspectief wel zo glorend
GEMERT – Je zou verwachten dat iemand die al in 1962 naar Gemert is verhuisd na al die jaren nauwelijks Fries meer is. Zo niet in Brabant. Daar wordt Louis Huisman (72) nog altijd ‘die Fries’ genoemd.
‘Eens een Fries, altijd een Fries,’ lacht Huisman,
LEEUWARDEN – Drama dus bij een betoverend theaterspektakel, het grootste van het land in 2018, met 100 Friese paarden en de schimmel Akira waarop dijkgraaf Hauke Haien (Jelle de Jong) zijn dood tegemoet reed, in de hoofdrol. Honderdduizend bezoekers genoten.
‘Ik neem de tijd voor alles’
JOURE – Als je Wietze Jongsma zou moeten opstellen in een voetbalteam, dan is de positie van spelverdeler de beste plek voor hem. In figuurlijke zin dan, want zijn knieën zijn volledig versleten. Aan de tweede is hij dit jaar geopereerd.
Elk jaar vindt het jaarlijks culinair evenement van Fryslân Culinair plaats op een andere locatie en deze keer was dat de inspirerende ambiance van de Kanselarij in Leeuwarden, een van de rijkst gedecoreerde gebouwen van Friesland. De Kanselarij is in de periode 1566-1571 gebouwd onder Filips II tijdens de Tachtigjarige Oorlog. Het was toen de zetel van het Hof van Friesland. Daarna heeft het gebouw meerdere functies gehad: ziekenhuis, kazerne, burgerlijke en militaire verzekering, museum en thans wordt onderdak geboden aan onder meer de opleiding bestuurskunde van de Thorbecke
WIJNJEWOUDE – Siep de Vries (32) van hotel-restaurant De Stripe in Wijnjewoude is tijdens het finalegala in Lauswolt gekozen tot Meest Markante Horecaman van Friesland. Het is een verkiezing die eens in de twee jaar wordt gehouden. Volgend jaar vertegenwoordigt De Vries Friesland
WOLVEGA – Het nieuwe restaurant van Jan Smink in Wolvega is geopend door Jonnie en Thérèse Boer van driesterrenrestaurant de Librije. In het restaurant wordt met twee 3D-voedselprinters gewerkt. Jan Smink, die in de Librije heeft gewerkt, arriveerde samen met Jonnie
‘Spelen met je kinderen: dan ben je vader af’
BEETSTERZWAAG – Al meer dan vijftig jaar staat Joop Wittermans op de planken. Hij is een doorgewinterd, allround acteur die in tal van toneelstukken, tv-series en films heeft gespeeld. Lange tijd heeft hij buiten de provincie gewoond (Groningen, Amsterdam, Drenthe) en twintig jaar geleden is hij weer in Friesland neergestreken. Ook vanwege de betaalbaarheid van een woning hier. Het artiestenbestaan is een onzeker vak. Zo trok de gemeente Heerenveen zomaar de stekker uit de kerstmusical die door de legendarische Rients Gratama een vaste
JOURE – De 66ste Agrarische Schouw, traditioneel op de vierde donderdag in park Herema State in Joure, liet zien hoezeer de land- en tuinbouw leeft, hoe innovatief de sector is en hoeveel bedrijven erin actief zijn of landbouwbedrijven als relatie en klant hebben.
JOURE – KLM-baas Pieter Elbers kwam zelf naar Joure om het nieuwe huisje aan te bieden aan burgemeester Fred Veenstra. De 99ste van dit zeer gewilde collectors item is namelijk een replica van museumwinkel De Witte Os aan de Midstraat
WOUDSEND – Watersportdorpen zijn vaak dichtbebouwd en liggen van oudsher geïsoleerd. Deze dorpen worden gekenmerkt door stegen en gloppen die verbindingen vormen tussen water en dorpskern. Woudsend is er een voorbeeld van. In dit dorp zijn negentien stegen.
LEEUWARDEN – Het Fûns Skjinne Fryske Enerzjy (FSFE) investeert in duurzame energie en energiebesparing in Friesland. In 2017 investeerde het fonds in totaal 17 miljoen euro in 14 nieuwe projecten. Om dat te verbeelden is een mini-roadmovie gemaakt met Eric Ennema van Omrop Fryslân
HEERENVEEN – Het honderdste geboortejaar van Abe Lenstra (1920-1985) werpt zijn schaduw ver vooruit. Nu al heeft Museum Heerenveen een tentoonstelling over de voetballegende ingericht; de eerste van negen in totaal. Zo vaak werd Abe nog nooit gewisseld!, luidt dan ook de ankeiler.
AMELAND – Het eerste Bornrif Open op de golfbaan van Ameland werd een slagveld. Balletje slaan ging nog wel maar de fairways die ’s nachts werden afgelegd bleken hier en daar een rare valkuil te hebben. Niet iedereen kwam ongeschonden uit de strijd.
DOKKUM – De achtste editie van de Admiraliteitsdagen overtrof weer alle voorgaande. In verwachting, publiek, begroting, podia, programma en artiesten. Het is indrukwekkend hoe deze stad zichzelf op de kaart weet te zetten.
AUGSBUURT – Figuurlijk wil zij graag als bruggenbouwer fungeren. En letterlijk deed gedeputeerde Sietske Poepjes dat met een handeling, waarmee de brug over de Stroobossertrekvaart bij Augsbuurt weer als rijksmonument ‘jierren foarút kin´.
SNEEK – Wanneer hoor je nog van kloris? Het lijkt een typering, net als belhamel, uit de tijd van Pietje Bel en Kruimeltje. In Sneek komt na dertig jaar een kloris terug, en wel in de stripavonturen van Kloris & Ko, in onvervalst Stadsfries geschreven.
BOLSWARD – Bolsward is het hart van de Friese Greidhoek, zeg maar van dé melkregio. Vreemd was het dan ook niet dat in 1880 in deze stad de Zuivelschool werd gesticht. Aanleiding was de sterk afnemende boterexport naar het Verenigd Koninkrijk doordat de Denen betere kwaliteit leverden.
WOLVEGA – Aan de dames lag het niet om de Frisian Ascot Day op Victoria Park van de nodige grandeur te voorzien. Ze zagen er stralend uit en waren getooid met mooie hoeden. Maar het drafpubliek liet het afweten waardoor de entourage niet ‘Brits’ werd. De organisatie zal een boost moeten geven
VEENKLOOSTER – De presentatie van ‘Fogelsangh State, van kloostertuin tot landschapspark’, vervat in een boek met die naam, kon geen statiger karakter krijgen dan in de museale eetzaal van het aloude landgoed. Commissaris Arno Brok kreeg het eerste exemplaar overhandigd.
LEEUWARDEN – Kwaliteitsbier verovert Nederland. Vandaar dat steeds meer gelagkamers zich profileren met een speciaal bier. Post-Plaza in Leeuwarden heeft de bar in het grandcafé omgedoopt tot Brand Proeflokaal. Er wordt Brand getapt, dat mag duidelijk zijn.
JOURE – Vorig jaar overleed een bijzondere oer-Jouster: Rients Huisman, veel beter en voornamelijk alleen bekend als ‘de Wiets’. Een echte Fries met een groot hart. Skûtsjesilen en de Jouster Merke Koersen (sinds 1928, op de vierde maandag vanaf 1 september) waren z’n grootste liefhebberijen.
Enkele jaren geleden begon hij een vriendenclub rond de enige echte grasbaandraverij van Nederland om zich heen te verzamelen: Vrienden van de Jouster Harddraverij- en Renvereniging. Leden betalen vijftig euro en dit potje betekent een mooie aanvulling op het prijzengeld. Want zonder poen is
HEERENVEEN – Een ziekenhuis krijgt (uiteraard) geen zorggeld voor een sfeervolle inrichting. Toch is dat op een kinderafdeling niet onbelangrijk. Het is al begrotelijk dat een kind ziek is en in een ziekenhuis moet verblijven, dan gun je de patiëntjes op z’n minst een gezellige entourage,
HEERENVEEN – De belangstelling voor klassiekers is groot. Reden voor Wensink Automotive om ze aan de Skrynmakker in Heerenveen in een speciale showroom te presenteren: Wensink Classic & Luxury. Met een drukbezochte opening ging dit nieuwe autobedrijf van start.
LEEUWARDEN – De streektalen krijgen status. Zo wordt het Achterhoeks als taal erkend. In Friesland is er eveneens een herwaardering van de streektalen, zoals de zeven stadsfriesdialecten, het Stellingwerfs en het Bildts, dat nota bene voertaal was in het muziektheaterspektakel De Stormruiter.
JOURE – Toen de Eerste Wereldoorlog ten einde liep was dat voor veel ondernemende mensen het moment om een nieuwe start te maken. In 2018 vieren meerdere bedrijven het eeuwfeest. In de meeste gevallen ondernemingen die soms worstelden, maar altijd weer boven kwamen.
SCHOTERZIJL – Willem Bos van café/restaurant ’t Sluisje in Schoterzijl stelde zijn drie dochters voor de keus: jullie moeten wel weten wat jullie willen, want anders staat hier straks het bordje ‘te koop’. Maar de drie wisten het wel.
BRANTGUM – Steeds meer basisscholen in Friesland gaan dicht. Dat wil niet zeggen dat de gebouwen verdwijnen. Die zijn vaak nog goed bruikbaar. Dat is ook zo in Brantgum waar in 2015 de Ids Wiersma Skoalle sloot.
LEEUWARDEN – Alles heeft hij gegeven en lijden gaf hij een nog diepere betekenis, Maarten van der Weijden zorgde voor het meest heroïsche en memorabele moment van 2018. Na 163 km moest hij opgeven in zijn Elfstedenzwemtocht omdat zijn lichaam uitgemergeld was, maar zo diep gaan en niet het einddoel in Leeuwarden halen maakte de prestatie er niet minder om. De bewondering voor deze grote sportman, die in 2008 olympisch goud won op 10 km zwemmen in open water, is enorm. Heel veel mensen raakten ontroerd. Maarten zwom voor kankeronderzoek (hij genas in 2001 van leukemie) meer dan €
BOLSWARD – De oude Zuivelschool in Bolsward (gesticht in 1904) was een kweekvijver voor talent dat overal ter wereld op allerlei posities tot wasdom kwam. Soms wordt met weemoed teruggedacht aan deze fameuze opleiding in levensmiddelentechnologie die later is opgegaan in het HBO in Leeuwarden (Van Hall Larenstein). Maar zwelgen in nostalgie is niet goed voor een toekomstgerichte visie. En dus koppelt een kwartet mannen – Súvels uit Bolsward– een foodcongres aan een reünie. Dit alles in een tijd dat landbouw, natuur en voedselwinning- en productie een veelbesproken onderwerp is.
Het
LEEUWARDEN – Eric Ennema is de anchor man van Omrop Fryslân. Tal van radio- en tv-programma’s heeft hij gepresenteerd. Hij is een vertrouwd gezicht in de Friese huiskamers.
